Gezonde Leefomgeving

Het stoken van hout is ongezond. De rook van een houtvuur bevat namelijk altijd schadelijke stoffen, zoals fijnstof, koolwaterstoffen (PAK’s), benzeen en koolmonoxide. Dat zorgt voor ongezonde lucht.

Houtrook is schadelijk voor de gezondheid van iedereen: mensen die in de buurt wonen, maar ook voor jezelf, als stoker. Vooral mensen met een longziekte, ouderen en kinderen zijn kwetsbaar voor de rook van een houtvuur of barbecue. Blootstelling aan houtrook kan directe klachten van de luchtwegen geven zoals hoesten en benauwdheid. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat blootstelling aan houtrook leidt tot meer (ziekenhuisopnamen voor) hart- en vaataandoeningen.

Of en hoeveel last iemand heeft en welke klachten iemand krijgt, hangt af van de hoeveelheid rook, hoe lang je het inademt, hoe gezond je bent en welke stoffen er precies in de rook zitten (de samenstelling van de rook). En er zijn ook mensen die last hebben van de geur van houtrook.

Hoeveel schadelijke stoffen er in de lucht komen, hangt af van het soort kachel, het hout dat je gebruikt en de manier waarop je stookt. Met een paar veranderingen in de manier waarop je stookt, kun je de uitstoot van schadelijke stoffen verminderen. Hoe optimaler het hout verbrandt, hoe minder uitstoot van schadelijke stoffen. Als het windstil is kan de luchtvervuiling (plaatselijk) hoog oplopen. Bij windstil of mistig weer kun je het vuur dus beter uitlaten.

Kijk daarom altijd op de Stookwijzer.nu en Milieucentraal.nl voordat je gaat stoken. Stook niet wanneer de stookwijzer op oranje staat of bij een stookalert.

Slaat 's winters de rook van een open haard of houtkachel even verderop bij jou naar binnen? Probeer er dan altijd eerst samen uit te komen; overleg eerst met de ‘stoker’. Vaak veroorzaakt een stoker de overlast onbewust. De meeste mensen stoken om gas te besparen of vanwege de gezelligheid en zijn zich niet bewust van de risico’s die dit geeft voor de gezondheid van zichzelf of van de buren. Laat staan van de overlast die dit kan veroorzaken. En de meeste mensen zijn ook bereid om rekening te houden met de buren. Lukt dat niet, dan kun je bij je gemeente een overlastmelding indienen.

De gemeente mag op basis van de APV alleen een controle uitvoeren op wat er zoal gestookt wordt buiten de woning. Het terrein betreden voor een controle mag, maar controle in de woning is niet toegestaan.

In dit stappenplan lees je wat je kunt doen bij overlast:

1. Waar komt de rook vandaan?
Stel eerst vast waar de rook vandaan komt. Misschien zijn er meerdere buren die hout stoken. Staat het huis dichtbij of verderop?

2. Zijn er meer buren die last hebben van de rook?
Dan kun je samen stappen ondernemen.

3. Overleg met de houtstokers
Misschien zijn jouw houtstokende buren zich van geen kwaad bewust. Leg rustig uit waarom je last hebt van hun rook. En vertel dat er manieren zijn waarop zij de overlast kunnen beperken. Check de website milieucentraal.nl/houtkachel voor nuttige tips.

4. Houd een (foto)dagboekje bij
Lukt het niet om samen een oplossing te vinden? Noteer dan 2 of 3 weken lang elke dag wanneer je precies last hebt van de rook. Op welke plek in huis? En welk effect heeft de rook op jou? Ook kun je foto- of video-opnames maken van de rook en het rookkanaal. Dit helpt om erachter te komen wat precies de oorzaak is en dit maakt het makkelijker om afspraken te maken met de stoker.
 

Dingen die je kunt opschrijven:

• • de datum en stooktijd
• • wat voor weer het is (zwaar bewolkt of juist zonnig, veel of weinig wind, enzovoort)
• • windrichting
• • overlast (ja of nee)
• • soort overlast (rookoverlast, geur, iets anders)
• • waar in huis (of buiten) je de overlast hebt

Check ook de Stookwijzer: die laat op basis van je postcode zien hoe de wind en de luchtkwaliteit in jouw buurt op dit moment is. Plaatselijk kan de luchtvervuiling bij windstil weer hoog oplopen. Bij windstil of mistig weer kan het vuur dus beter uitblijven. Je kunt ook checken of er een stookalert geldt. Een stookalert geldt bij verwachting van zeer ongunstige weersomstandigheden, zoals windstil weer, of als er sprake is van smog door fijnstof.

5. Praat nog eens met je houtstokende buren
Misschien snappen ze je probleem nu wel en willen ze rekening met je houden. Zo niet, vraag dan of de gemeente wil helpen met een gesprek. Bijvoorbeeld via buurtbemiddeling.

6. Komen jullie er samen, of met wat hulp niet uit?
Dan kun je een overlastmelding indienen op de website van je gemeente. Jouw dagboek komt daarbij goed van pas.

RIVM Stookalert
Het RIVM heeft een stookalert ontwikkeld waarmee mensen worden opgeroepen om bij ongunstige weersomstandigheden en/of een slechte luchtkwaliteit geen hout te stoken. Bij het RIVM stookalert kunt u zich aanmelden om het stookalert ontvangen.

1. Raadpleeg eerst Stookalert. Laat de houtkachel, pelletkachel of open haard uit bij windstil of mistig weer. Op zulke dagen blijft de rook hangen en heb je rondom het huis veel luchtvervuiling en rook- en geuroverlast. Kijk daarom altijd op de Stookwijzer voordat je gaat stoken en stook niet bij een stookalert.

2. Stook alleen droog hout. Vochtig hout brandt niet goed en geeft extra veel rook en fijnstof. Zelf hout hakken? Droog het hout minstens 2 jaar. Het hout is droog als het gebarsten is of als de bast loslaat. Gebruik een vochtmeter om te meten of het hout een vochtigheidsgehalte tussen 15 en 20% heeft. En gebruik haardhout met het FSC- of PEFC-keurmerk. Dat garandeert dat het uit verantwoord beheerd bos komt.

3. Stook geen geverfd of geïmpregneerd hout: bij verbranding komen zware metalen vrij. Het is daarom verboden om bewerkt hout te verbranden. Ook (spaan)plaat en laminaatvloeren horen níét in de houtkachel of open haard vanwege de lijm die erin zit. Stook ook geen papier en karton. Het geeft veel rook en vliegas en is daarom zelfs verboden als brandstof.

4. Raadpleeg instructies.  De manier van ontsteken van de kachel is van grote invloed op het beperken van (schadelijke) emissies in de opstartfase en kan per toestel verschillen. Volg daarom altijd de instructies van de leverancier van de kachel voor het vullen en aansteken van het vuur. Als u die niet meer heeft, gebruik dan de Zwitserse methode om vuur aan te steken: plaats het hout kruislings op elkaar, van dikke blokken hout onderin naar dunne losse houtjes en aanmaakmateriaal bovenop. Maak het vuur van bovenaf aan en niet van onderop, zoals veel mensen doen. En gebruik geen spiritus of brandbare vloeistof. Dat is gevaarlijk en kan meer in de brand steken dan de bedoeling is.

5. Laat de schoorsteen minstens één keer per jaar goed vegen. Dit is ook een stuk veiliger: je hebt dan minder kans op een schoorsteenbrand.

6. Zorg voor volledige luchttoevoer. Het hout kan dan beter verbranden waardoor je minder schadelijke stoffen hebt (zoals kankerverwekkende koolwaterstoffen (PAK’s ) en koolmonoxide). Laat het vuur niet 'smoren'; het hout verbrandt dan niet volledig waardoor er extra veel schadelijke stoffen ontstaan. Ga bij de vakexpert (of handleiding) na wat de specifieke werkwijze is voor jouw haard of kachel.

7. Houd ventilatieroosters tijdens het stoken open (of zet een raampje open). Vooral bij oudere kachels is het belangrijk dat het vuur lucht kan aantrekken, zodat de rook via de schoorsteen kan worden afgevoerd en er geen schadelijke stoffen blijven hangen. Bij nieuwe kachels wordt vaak automatisch de lucht van buiten aangevoerd. Wordt het binnen te warm met de houtkachel aan? Stook dan met minder hout.

8. Controleer regelmatig of je goed stookt: een goed vuur heeft gele, gelijkmatige vlammen en er komt bijna geen rook uit de schoorsteen. Oranje vlammen en donkere rook geven aan dat de verbranding niet goed is: zorg dan voor meer luchtaanvoer.

Naast bovenstaande tips is het belangrijk dat je kachel past bij de ruimte en op de goede manier is aangesloten op het rookkanaal en schoorsteen. Zorg voor een kachel met de juiste grootte voor jouw huis. Bij een te grote kachel wordt het al snel te warm tijdens het stoken. Ga je het vuur dan ‘smoren’, dan komen er meer schadelijke stoffen vrij. Op internet zijn verschillende sites te vinden met een rekentool of een grafiek waarmee je kunt berekenen welk formaat kachel past bij jouw huis. Een specialist kan advies op maat geven voor jouw situatie.

Stem het rookkanaal en schoorsteen af
Laat het rookkanaal en de schoorsteen goed afstemmen op je haard of kachel door een installateur. Je voorkomt hiermee schoorsteenbrand. Door een te kort rookkanaal of een regenkap op het rookkanaal, kan de rook zich niet goed verspreiden. Hierdoor heb je rondom je huis luchtvervuiling en rook- en geuroverlast.

Wil je meer informatie over de gevolgen van hout stoken voor het milieu en de gezondheid van jezelf en je omgeving? Check dan de website van voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal.

1. Raadpleeg eerst Stookwijzer.nu: laat de terrashaard, vuurkorf of barbecue uit bij windstil of mistig weer. Op zulke dagen blijft rook hangen en dat kan plaatselijk veel luchtvervuiling en rook- en geuroverlast veroorzaken. Kijk daarom altijd op de Stookwijzer [1] voordat je gaat stoken en stook niet bij een oranje kleur of stookalert [2].

2. Gebruik alleen schoon hout dat goed gedroogd is. Vochtig hout verbrandt onvolledig, waardoor veel ongezonde stoffen vrijkomen. Hout moet minimaal 2 jaar drogen. Gebruik een vochtmeter om te meten of het hout een vochtigheidsgehalte tussen 15 en 20% heeft.

3. Stook geen geïmpregneerd of geverfd hout, daarbij komen schadelijke stoffen vrij. Het is daarom verboden om bewerkt hout te verbranden. Ook verbranden van snoeihout of afval is verboden.

4. Gebruik brandbare blokken van geperst hout, zonder toevoegingen. Deze zijn het minst schadelijk. Gebruik blokken met het FSC- of PEFC-keurmerk. Stapel ze losjes, zodat er veel zuurstof bij kan. Zo kan het hout volledig verbranden en komen er minder schadelijke stoffen vrij.

5. Een elektrische barbecue geeft nauwelijks (rook)overlast voor de omgeving. Dat is een betere keuze dan een barbecue op houtskool. Toch kan in alle barbecues giftige rook ontstaan doordat vocht en vet uit het vlees druipt en verbrandt in de vlammen. Dat kun je voorkomen door een barbecue te gebruiken met een vet opvangplaatje.

Wil je meer informatie over de gevolgen van hout stoken voor het milieu en de gezondheid van jezelf en je omgeving? Check dan de website van voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal.